Một bài báo cực hay mà chúng tôi sưu tập được, với những thông tin đắt giá - từ bối cảnh lịch sử đến âm nhạc, phong cách thời trang, cả sự hình thành nên các động tác trong văn hoá Breaking nói riêng, hay văn hoá Hip Hop nói chung được viết, chia sẻ bởi người thật, việc thật. Mà bất kỳ ai yêu mến nền văn hoá này cũng nên đọc qua!
Mời các bạn cùng tìm hiểu.
Quy tắc đầu tiên của B-Boying: đừng gọi nó là breakdancing. Hầu hết các B-Boy chính thống đều cho rằng “breakdancing” là một thuật ngữ chưa chính xác, do truyền thông của những người da trắng tạo ra để gom tất cả các thể loại nhảy đường phố vào một khái niệm dễ tiêu hóa.
Việc Breaking bùng nổ trên truyền thông đại chúng đã khiến nó đánh mất bối cảnh lịch sử, xã hội và chính trị vốn là nền tảng quan trọng, và trở thành một hình thức biểu diễn mang tính giải trí đơn thuần.
Ngày nay, nhiều người bị choáng ngợp bởi những cú spin mãn nhãn mà không hề hay biết: Breaking, cùng với cộng đồng B-Boy đã đóng vai trò cốt lõi trong sự ra đời và phát triển của văn hóa Hip Hop.
Nó là một trong năm yếu tố nền tảng của phong trào Hip Hop, ra đời tại Bronx vào thập niên 70 – thời điểm khu vực này rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Khi giá trị bất động sản sụp đổ, hơn 40% khu South Bronx đã bị thiêu rụi (nhiều trường hợp do chính chủ nhà phóng hỏa để lấy tiền bảo hiểm) hoặc bỏ hoang trong giai đoạn từ 1970 đến 1980. Từ đống tro tàn đó, Breaking đã trỗi dậy, cùng với DJing, MCing và “writing” (graffiti).
“Đây là câu chuyện về nghệ thuật và sức mạnh kiên cường của con người. Về cách họ dùng nghệ thuật để tự chữa lành, tái sinh và tạo ra cái đẹp từ những mất mát đau thương” - Ricky Flores, nhiếp ảnh gia đường phố nổi tiếng gốc Bronx, người đã ghi lại linh hồn của cộng đồng B-Boy thời kỳ sơ khai.
“Một số người nói Hip Hop bắt đầu từ DJ. Nhưng thực ra, văn hóa Hip Hop bắt đầu từ B-Boy. Chúng tôi mới là yếu tố X” - Cholly Rock, một trong những B-Boy đời đầu.
Truy ngược về nguồn gốc của Breaking những năm 60, khi người Latino khắp New York bắt đầu nhảy “rocking” hay “uprocking” - những bước nhảy mang hơi hướng mambo, kết hợp với các bản nhạc rock và soul đang thịnh hành lúc bấy giờ.
Rocking vốn được lấy cảm hứng từ các điệu nhảy đối kháng, và thường được thể hiện như một cuộc “đối đầu”. Khi người nhảy tập trung vào những động tác mang tính khiêu khích và áp đảo, phong cách này được gọi là “burning” - nhảy để “thiêu rụi” đối thủ.
Lối nhảy “gây chiến” này nhanh chóng trở nên phổ biến giữa các băng nhóm đường phố ở New York, đặc biệt là ở một nơi - Bronx.
“B-Boying lúc đó là thứ chỉ có ở Bronx” - Rock kể lại.
Anh cùng nhóm bạn tuổi teen của mình bắt đầu biến tấu “burning” thành một phong cách nhảy hoàn toàn mới, được dẫn dắt bởi yếu tố âm nhạc cốt lõi của Hip Hop: break beat (đoạn nhạc nghỉ).
Họ không ưa sự hào nhoáng của dòng nhạc disco đang lên lúc bấy giờ.
“B-Boying sinh ra từ sự nổi loạn của tuổi teen. Thời đó, disco vẫn còn là một tiểu văn hóa trong Bronx, phổ biến chủ yếu với người Latino. Vậy nên tụi tôi là tiểu văn hóa trong lòng một tiểu văn hóa.”
Khác với những “rocker” trước đó thường nhảy đối đầu cùng lúc, các B-Boy sẽ luân phiên bước vào vòng tròn “cypher”, không gian được tạo ra từ vòng người đứng xem, và nhảy đúng vào đoạn break của bài nhạc.
Trong khi “rockers” vẫn đứng thẳng, thì B-Boys lại lao xuống mặt đất, đưa vào các động tác như freezes, drops (rơi) và spins (xoay).
B-Boying ra đời từ một dòng nhạc cực kỳ đặc trưng của đầu thập niên 70: nhịp nhanh, pha trộn giữa giai điệu Afro-American và nhịp trống Latin.
“Nếu bạn là B-Boy đời đầu, bạn có thể liệt kê cụ thể khoảng 12–13 bản nhạc mà tụi tôi luôn “quẩy” theo - Rock nói. Những bài như: “Apache” của Incredible Bongo Band; “Give It Up or Turn It Loose” của James Brown; “T Plays It Cool” của Marvin Gaye
Điểm chung là chúng đều dùng kỹ thuật stop time, khi các nhạc cụ đột ngột dừng lại, chỉ còn nhịp nền cơ bản - break, đúng lúc để các B-Boy vào nhảy.
“Những bản nhạc gốc của B-Boy đa số đều ít người biết đến. Ngoại trừ “Scorpio” của Dennis Coffey, phần lớn đều là mặt B của đĩa nhạc, không phải hit!” - Rock chia sẻ.
Trong thời kỳ sơ khai, bài “Apache” được B-Boy trân trọng đến mức ai có bản này sẽ mang theo đến các buổi tiệc. Và cũng nhờ giới B-Boy mà nó nổi tiếng đến mức được phát hành lại sau đó.
Một phần lý do khiến các DJ ở Bronx được xem là “thánh” trong mắt giới B-Boy là vì họ chơi đúng loại nhạc đặc trưng dành cho breaking.
“Nếu bạn thực sự giỏi và muốn khẳng định mình, bạn phải đến một buổi tiệc của Kool Herc hoặc Grandmaster Flash. Chỉ có một số DJ nhất định mới chịu bật nhạc B-Boy, nên nếu là dân breaking, bạn không thể bỏ lỡ mấy buổi đó.”
Dần dần, B-Boys không chỉ là người đến xem, họ trở thành tâm điểm của cả buổi tiệc.
“Chúng tôi không đến đó để xem DJ hay rapper biểu diễn. Chúng tôi đi để xem dancer bung hết mình! Bạn sẽ đứng trong vòng tròn và chứng kiến bạn bè hay hàng xóm của mình “quẩy” tung sàn!”
Chính sự ủng hộ của DJ dành cho B-Boy đã thúc đẩy các sáng tạo âm nhạc mới. cụ thể là kỹ thuật kéo dài phần break trong bài hát, thứ sau này trở thành đặc trưng trong nhạc Hip Hop.
DJ Kool Herc là người đầu tiên dùng hai bản đĩa giống nhau trên hai bàn xoay để lặp đi lặp lại đoạn break, giúp dancer có nhiều thời gian biểu diễn hơn.
Thuật ngữ “B-Boy” cũng do chính Herc đặt ra, mặc dù đến giờ vẫn chưa ai thống nhất được chữ “B” đầu tiên là viết tắt của Beat Boy, Bronx Boy, Battle Boy hay Break Boy.
Dù các B-Boy đời đầu từng là những "ngôi sao đường phố" và nổi tiếng khắp khu dân cư, nhưng theo lời Cholly Rock, họ từng bị xem thường và đối xử không mấy thân thiện.
“Chúng tôi bị gọi bằng những cái tên giễu cợt, “mấy thằng lau sàn”, “yo-yo”, “con thỏ”, ‘hippity-hopper’, vì bọn tôi cứ nhảy nhót bật lên bật xuống. Những từ đó không hề mang ý tích cực đâu!”
Hồi đó, hình ảnh “ngổ ngáo” của B-Boys càng bị gắn với các băng nhóm đường phố. Nhưng chính nhờ đó, văn hóa crew (nhóm nhảy) dần hình thành, một khái niệm mượn từ chính thế giới băng đảng, nhưng được chuyển hóa tích cực.
Thay vì giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực, các nhóm này dùng vũ đạo để so tài. Họ ăn mặc nổi bật, mặc đồng phục riêng, quần Lee jeans, áo nỉ có tên nhóm, trông ngầu không kém gì các băng đảng, nhưng mục tiêu là thể hiện bản thân và bảo vệ cộng đồng thông qua nghệ thuật.
Thật không ngẫu nhiên khi breaking xuất hiện cùng thời điểm với khi Bruce Lee nổi tiếng tại Mỹ.
Ngoài việc đưa cả động tác võ thuật vào vũ đạo, B-Boys còn tiếp nhận tinh thần kỷ luật, kiên trì và chiều sâu tinh thần từ võ đạo.
Cholly Rock từng là thành viên nhóm Mighty Zulu Kings, một trong những crew B-Boy đầu tiên, do chính huyền thoại Afrika Bambaataa sáng lập. Những giá trị tốt đẹp từ băng nhóm như tình anh em, tôn trọng lẫn nhau, giúp đỡ cộng đồng... đều được gìn giữ, nhưng thay vì gây hấn, họ dùng nghệ thuật để đối đầu.
Khi Rock và bạn bè cùng thời bắt đầu “nghỉ hưu” ở độ tuổi chưa tới 18, thì chính cộng đồng người Puerto Rico tại Bronx đã tiếp nối và giữ cho tinh thần của bộ môn này không bị lụi tàn. “Những đứa trẻ Puerto Rico tiếp nhận nó từ tụi tôi và tạo ra cây cầu kết nối từ phiên bản gốc tới phong cách breaking mà bạn thấy ngày nay” - Rock chia sẻ.
Thế hệ B-Boy thứ hai bắt đầu chuyển hướng sang những động tác dưới sàn phức tạp hơn, thêm vào những kỹ thuật bay (air moves để thể hiện khả năng nhào lộn), và các động tác dùng sức mạnh (power moves để thể hiện thể lực) vào bài nhảy kéo dài từ 20 đến 30 giây.
Một cấu trúc bài breaking tiêu chuẩn dần hình thành, với phần mở đầu, giữa và kết thúc rõ ràng: Bắt đầu bằng động tác uprock để giới thiệu phong cách và tạo sự thách thức, sau đó hạ thấp xuống sàn và thực hiện loạt chuyển động như six-step, một bước nền tảng xoay tròn để làm đòn bẩy cho các động tác bay và sức mạnh, rồi kết thúc bằng một tư thế "đóng băng" (freeze) ấn tượng. Sự xuất hiện của bìa carton hoặc tấm linoleum trong vòng tròn nhảy (cypher) cũng mở ra khả năng cho nhiều kỹ thuật mới như xoay tròn hình nút chai (corkscrew) hay cối xoay gió (windmill). “Không nghi ngờ gì, họ là thế hệ sáng tạo. Họ đưa vào nhiều cấu trúc hơn, tạo ra và đặt tên cho các động tác, rồi xây dựng cả hệ thống kỹ thuật.” - Rock
Một nhóm nổi bật trong thế hệ thứ hai - Rock Steady Crew đã trở thành biểu tượng cho chương tiếp theo của breaking vào đầu những năm 80. Khi các yếu tố khác của Hip Hop bắt đầu bùng nổ trên truyền thông đại chúng, breaking cũng vươn ra khỏi Bronx và thu hút sự chú ý toàn cầu. Rock Steady Crew đóng vai trò to lớn trong việc đưa B-Boying ra khỏi đường phố New York để bước vào văn hóa đại chúng. Cảnh nhảy mang tính biểu tượng trong phim Flashdance có sự góp mặt của nhiều thành viên Rock Steady Crew đã khiến cả thế giới chú ý đến bộ môn này. Họ tiếp tục gây tiếng vang khi ra mắt đĩa đơn và xuất hiện trong bộ phim Beat Street. Sau đó, Rock Steady Crew còn thực hiện chuyến lưu diễn vòng quanh thế giới, gieo những hạt mầm đầu tiên cho sự phát triển toàn cầu của breaking.
Dù phần lớn B-Boys là nam, nhưng vai trò của phụ nữ trong quá trình phát triển bộ môn này thường bị lãng quên. Baby Love - tên thật là Daisy Castro Cutajar, bà là thành viên nữ duy nhất của Rock Steady Crew trong suốt ba năm. Cô gái đến từ khu Upper West Side này được anh trai giới thiệu về breaking khi họ hay lui tới công viên trên phố 98 và Amsterdam - nơi sau này được đặt tên lại thành “Rock Steady Park”.
“Tôi bắt đầu vào đầu năm 1983. Tôi chỉ nhìn anh trai và bạn ảnh nhảy break, rồi bắt chước những bước chân và động tác mà tôi, với thân hình nhỏ nhắn, có thể làm được” - Baby Love kể lại.
Dù Rock Steady Crew nổi tiếng và thành công, nhưng sự mất cân bằng giới trong giới breaking khiến môi trường đôi khi trở nên không thân thiện. “Vừa mạnh mẽ, vừa cô đơn, bởi tất cả những gì tôi muốn là được hòa nhập, nhưng tôi chưa bao giờ thật sự cảm thấy mình thuộc về nơi đó” - cô chia sẻ.
“Mấy anh chàng kia có nhau, còn tôi thì không có ai để cùng nhau luyện tập hay phát triển.” Dẫu là “người lạ” trong cuộc chơi, Baby Love vẫn trở thành hình ảnh biểu tượng của B-Girls, truyền cảm hứng cho biết bao cô gái sau này bước vào cộng đồng nhảy.
“Thật khó để tưởng tượng được tầm ảnh hưởng mà chúng tôi đã tạo ra, và cách mà nó lan rộng khắp thế giới. Đó là một điều phi thường… một cộng đồng từng bị tàn phá, nhưng lại tạo nên một nền văn hóa vượt lên trên hoàn cảnh” - Flores nói.
Ngày nay, breaking được thực hành bởi những người thuộc đủ mọi sắc tộc, giới tính, xu hướng tính dục và tầng lớp xã hội. Tuy nhiên, trong cộng đồng B-Boy/B-Girl thực thụ, vẫn tồn tại một tinh thần chung, đó là tinh thần vượt lên áp bức bằng nghệ thuật, tinh thần ấy gắn chặt với nguồn gốc của điệu nhảy này.
Trong văn hóa hiện nay, danh xưng “B-Boy” hay “B-Girl” vẫn mang một ý nghĩa sâu sắc, nó không chỉ là kỹ năng, mà còn là sự hiểu biết và tôn trọng với lịch sử và triết lý của bộ môn.
Nguồn: vice
Đăng kí E-mail để cập nhật và không bỏ lỡ các thông tin mới nhất từ chúng tôi.
